Mediation staat in basis los van juridische rechtspraak, het is wel mogelijk dat een rechter de partijen verzoekt om in een mediation traject te stappen. Het idee hierbij is dat partijen die in overleg tot een gedeeld besluit kunnen komen meer kans hebben op een gedeelde oplossing dan bij een rechtsgang. In plaats van twee tegenstanders die willen winnen is er sprake van twee (of meer) partijen die er liever samen uitkomen. Omdat deze trajecten doorgaans niet zonder slag of stoot verlopen is er behoefte aan een neutrale tussenpersoon die als enige belang en doelstelling heeft om een duurzame oplossing voor een bestaand conflict te vinden. Daarbij wordt het traject niet gestuurd door wetgeving maar door belangen van de betrokken partijen.
Mediation is niet een vanzelfsprekend iets. We kennen allemaal films en televisieseries met advocaten, rechters en juridische procedures, we zien zelden een spannende thriller met een mediator en twee mensen aan een tafel. Mediation is een traject dat eerst uitgelegd moet worden om het nut ervan in te zien. Sterker nog, het is een aanpak die gedragen moet worden door de betrokken partijen, anders is het gedoemd om te mislukken. Om de kaders van het traject te bepalen en de betrokken partijen handvatten te geven wordt er als eerste een mediationovereenkomst opgesteld. Aan het einde van het traject wordt dan een vaststellingsovereenkomst gemaakt. Tussen deze twee ‘doelpalen’ bevindt zich het doel dat we willen bereiken.